TATIANA SZŁYKOWA GRANATOWA
Tatiana W. Szłykowa ( 1773-1863) była ważną postacią nie tylko dla rodziny Szeremietiewów ale także dla rodów Pogodinów i Pietrowów. Tatiana przyjaźniła się Eleną Pogodin i była obecna przy wszystkich ważniejszych wydarzeniach w jej życiu, jak ślub, urodziny dzieci itp. Długie życie Tatiany pozwoliło jej uczestniczyć także w życiu córki Eleny – Aleksandry Pogodin, była jej matką chrzestną w 1815 r., a potem w 1837 r. została matką chrzestną jej syna Aleksandry – Wasilija A. Pietrowa (1837-1915), ostatniego dziedzica Pałacu Dzięki.
Szłykowowie pochodzili z chłopów pańszczyźnianych ze wsi Pawłowo w guberni niżnonowogrodzkiej. Ojciec Tatiany Wasilij Szłykow był rusznikarzem na dworze Szeremietiewa, a matka Elena (Alena) pokojówką hrabiny Czerkasskiej, żony Piotra Szeremietiewa. W późniejszych latach Elena została opiekunką, nadzorczynią dziewcząt-aktorek, które hrabia Nikołaj zabrał ze sobą z Moskwy do Petersburga.
Tatiana dostała się do trupy teatru pańszczyźnianego w wieku około siedmiu lat. Była uzdolniona muzycznie i świetnie opanowała sztukę choreograficzną. Znała dobrze poezję, literaturę rosyjską, posługiwała się językiem francuskim i włoskim.
Tatiana występowała w teatrach w Kuskowie i w Ostankino. Tańczyła we wszystkich przedstawieniach baletowych wystawianych w teatrze Szeremietiewa, zazwyczaj w pierwszoplanowych rolach, gdzie razem z Kuźmą Deulinem byli pierwszą parą trupy. Tworzyła natchnione obrazy w baletach „Ines de Castro” Cianfanellego (księżniczka), „Medea i Jason” Solomoniego (Creusa). Tatiana śpiewała też całe partie operowe, współcześni wspominali jej rolę młodej samnitanki w „Les Mariages samnites” Gretry’ego i Clarissy w “Zabawnym pojedynku” G. Paisiello’ego. W 1785 r. Tatiana tańczyła przed cesarzową Katarzyną II, otrzymując najwyższe pochwały. Hrabia Nikołaj doceniając artystyczny kunszt Tatiany dał jej pseudonim sceniczny „Granatowa”.
Zachował się portret Tatiany z 1789 r. – okresu największego rozkwitu teatru Szeremietiewa – autorstwa Nikołaja Argunowa. Obecnie znajduje się on razem z portretem Praskowii Żemczugowej w Pałacu-Muzeum w Kuskowie.
Po likwidacji teatru została wraz z całą rodziną uwolniona z poddaństwa. Za opiekę nad młodym Dymitrem Szeremietiew ustanowił Szłykowej wynagrodzenie w wysokości 500 rubli rocznie oraz wypłacił specjalny kapitał w wysokości 30 000 rubli na posag. Mieszkała w Fontannym Domu aż do swojej śmierci w wieku 90 lat.
Wykształcona artystka, znająca języki i literaturę miała wielu znajomych w świecie sztuki. Przez jakiś czas łączyły ją przyjazne związki z Wasilijem Żukowskim i Aleksandrem Turgieniewem. Szczególnie zbliżyła się do koła literackiego „Arzamas”, w którym uczestniczyli W. Żukowski, A. Puszkin, K. Batiuszkow i inni poeci początku XIX wieku.
Nigdy nie wyszła za mąż, całe życie poświęciła rodzinie hrabiego Szeremietiewa, najpierw jako druga matka hrabiego Dymitra, a potem jako opiekunka jego syna Sergieja. Była kochana i czczona przez trzy pokolenia Szeremietiewów. Sergiej D. Szeremietiew odwzajemnił jej starania i poświęcił Tatianie po jej śmierci wspomnienie (esej) wydane w 1889 r.
ŹRÓDŁA:
- Д. Смит (Smith Douglas), Театральная жизнь графа Николая Шереметева, 1996 (пер. с англ. Е. Канищевой, oпубликовано в журнале „Новое Литературное Обозрение” 2008, No 4).
- O. Figes, Taniec Nataszy. Z dziejów kultury rosyjskiej. Wyd. Magnum 2011.
- А. Краско, Три века городской усадьбы графов Шереметевых Люди и события, Москва 2009.
- А. Краско, Фонтанный дом его сиятельства графа Шереметева. Жизнь и быт обитателей и служителей, „Центрполиграф” 2019.
- А. Яцевич, Пушкинский Петербург, Пушкинское общество, Ленинград 1935.
- Д. Нудельман, Александр Петров. Человек и шахматный мастер,„Художественный вестник. Годовой Российский Историко-Искусствоведческий Журнал Для Любителей Старины” 2018, № 5.
- J.A. Tyroff, Wappenbuch der Oesterreichischen Monarchie, Nurnberg 1841, Bd. 13.
- C.Д. Шереметев, Татьяна Васильевна Шлыкова. 1773−1863, „Русский Архив” 1889, Кн. 1, Вып. 3, с. 506-522.
- APS, Hipoteka staszowska, sygn. 100 – Wykaz (księga) hipoteczny nieruchomości ziemskiej Osiek Majorat, t. 1 (biogramy).
